– Ale właściwie dlaczego „facylitacja”? Wszystko musi być po angielsku? Nie można tego jakoś zwyczajnie nazwać? – Z podobną reakcją stykam się często, kiedy na pytanie czym się zajmuję, odpowiadam, że jestem analitykiem biznesowym i facylitatorem. Najczęściej odpowiadam w takich sytuacjach pytaniem: – No, można, ale jak? Nie jest to moderowanie, które polega przede wszystkim na sterowaniu i zarządzaniu przepływem informacji. Nie jest to też mediacja, bo choć w facylitacji również pojawiają się sytuacje konfliktowe, to nie są one jej sednem. Nie jest to również zarządzanie, ani szkolenie, ani doradztwo, ani coaching, czy mentoring… Facylitacja to zajęcie inne niż wszystkie wymienione, wypada je zatem jakoś nazwać. A skoro nazywa się ono podobnie w wielu innych językach, to może dobrze, żeby nazwać je tak również po polsku…

Wygląda na to, że przyszło nam żyć w czasach, w których otaczający nas świat zmienia się w tempie szybszym niż kiedykolwiek wcześniej. Niektórym to odpowiada, ponieważ zmiany są dla nich źródłem motywacji, energii i nowych szans. W swoich działaniach starają się znaleźć najbardziej optymalne i skuteczne sposoby wykorzystywania tych szans. Zazwyczaj wymaga to zdobywania nowych umiejętności i kwalifikacji, zdolności adaptowania się do kapryśnej koniunktury, odnajdywania się w złożonych interakcjach angażujących ludzi dążących do osiągnięcia pozornie niemożliwych do pogodzenia celów. Innych nie zachwyca ów brak stabilności otaczającego ich świata. Czuliby się pewnie o wiele bardziej komfortowo, gdyby kolejne dni były znacznie bardziej podobne do siebie i znacznie bardziej przewidywalne. Starając się odnaleźć w tak niesprzyjających dla siebie warunkach, szukają stabilnych punktów oparcia. Dziedzin, w których liczą się ich silne strony mające swoje źródła w wiedzy lub doświadczeniu.

Jedna z najbardziej istotnych zasad filozofii Kaizen głosi, że wielkie efekty są sumą wielu małych zmian nagromadzonych w czasie. Wprawdzie mam wielki szacunek i sentyment dla tej filozofii zarządzania, ale kiedy obserwuję, jak zarządza się zakresem w wielu projektach nie mogę powstrzymać się od twórczej, choć – przyznaję – nieco cynicznej trawestacji tej zasady: wielkie problemy w projektach są sumą wielu małych niekontrolowanych zmian nagromadzonych w czasie.

Wydaje się, że o zmianie powiedziano już wszystko, co kreatywny gatunek ludzki jest zdolny wymyślić. Trudno się zresztą dziwić, skoro pisze się i dyskutuje na ten temat przynajmniej od dwóch i pół tysiąca lat, kiedy to pewien grecki odludek podzielił się ze światem swoimi obserwacjami hydrologicznymi. Nawet jeśli zostawimy w spokoju Heraklita i jego nieustannie płynące wody, a ograniczymy się jedynie do stosunkowo niszowego w tym kontekście zagadnienia, jakim jest zarządzanie zmianami w organizacjach, temat pozostaje szeroki jak – nomen omen – rzeka.

Ostatnie lata są dla mnie szczególnie ciekawym okresem w wymiarze zawodowym. Nigdy wcześniej nie doświadczałem tak dużej różnorodności realizowanych zleceń, dla organizacji działających w tak różnych branżach i sektorach. Zlecenia te obejmowały zarówno prowadzenie projektów, jak i uczestniczenie w nich w rolach analityka, audytora, konsultanta czy facylitatora. Miałem do czynienia z wdrożeniami metodyk i systemów wspomagających te metodyki, przygotowywałem i prowadziłem szkolenia, ale też różne formy konsultacji. W tym kalejdoskopie zleceń zaskakująco często pojawiał się pewien wątek, który zdaje się mieć dość interdyscyplinarny wymiar.

Kiedy kilka lat temu przygotowywane było piąte wydanie PMBOK® Guide, zaczęły pojawiać się pierwsze informacje o planowanych zmianach. Jedna z nich mówiła o dodaniu nowego obszaru wiedzy, co oczywiście zaowocowało różnymi pomysłami na tematykę tej nowej domeny.Niektórzy uważali, że na pewno będzie to zarządzanie zasobami, inni, że zarządzanie korzyściami. Osobiście stawiałem po cichu na to, że nowym obszarem będzie zarządzanie wiedzą, które według mnie jest trochę za słabo akcentowane biorąc pod uwagę znaczenie tego aspektu zarządzania projektami. Ale to pewnie niezły temat na oddzielny artykuł, a może i głębszą dyskusję. Nowym obszarem wiedzy okazało się być zarządzanie zaangażowaniem interesariuszy1, co w pierwszej chwili wydało mi się trochę zaskakujące.

Zadzwonił do mnie kolega z pytaniem, czy nie poleciłbym kogoś, kto podejmie się tłumaczenia na żywo wykładu o tematyce muzycznej. Znany ekspert (i muzyk) miał opowiedzieć prostym językiem o bardzo ciekawych zdarzeniach, przeplatając opowieść licznymi fragmentami muzyki, co istotnie obniżało szacowaną pracochłonność zadania. Wykład inaugurował tegoroczną edycję pewnej wartościowej inicjatywy, która jednak w poprzednich latach doświadczyła – nazwijmy to delikatnie – bolesnych zawirowań. W związku z tym, dużym plusem miały być nieprzesadnie wygórowane oczekiwania finansowe tłumacza. Jestem pewien, że i wam przytrafiają się często podobne sytuacje. Ktoś pyta was o coś, albo mówi wam coś, używając słów i zwrotów niosących z sobą jasne – jak się na pierwszy rzut oka wydaje – przesłanie, ale wiecie, że w rzeczywistości chodzi o coś innego. Mój kolega wcale nie pytał, czy poleciłbym kogoś do tej pracy. On prosił, żebym to ja się jej podjął.

To miał być inny tekst. Nie na inny temat, ale napisany w innym duchu i z innym nastawieniem. W ostatnich miesiącach zetknąłem się z wieloma lekkomyślnymi i pozbawionymi jakiegokolwiek sensu przykładami unicestwiania zespołów poprzez pozbawianie ich źródeł motywacji, swobody działania, wsparcia i wielu innych odpowiedników powietrza. W rezultacie doszedłem do wniosku, że przelanie moich doświadczeń na papier być może uchroni innych przed podobnymi nieszczęściami, a przy okazji pozwoli mi na coś w rodzaju terapii oczyszczającej.