Agile Coach w swojej pracy musi wcielać się w różne role, w zależności od okoliczności i sytuacji, w jakiej przyjdzie mu pracować. Nie ma jednoznacznych badań, które mówiłyby, o tym ile czasu AC w ramach swoich obowiązków poświęca na mentoring, coaching, uczenie innych czy facylitatację. Jedno jest pewne, każda z powyższych ról wymaga innych umiejętności i z pewnością w każdej z nich przyjdzie nam pracować w roli Agile Coacha. W poprzednim numerze skupiliśmy się na uczeniu innych, a teraz coś z pokrewnej dziedziny, tj. mentoringu. Czy nauczanie to, to samo co mentoring? Przekonajmy się.
Mentor to nie Coach
Na początku wyjaśnijmy sobie podstawową informację na temat mentoringu. Po pierwsze mentoring to nie szkolenie innych. Po drugie, mentoring to z pewnością nie coaching (o tym aspekcie będziecie mogli przeczytać w następnym numerze). Zatem, czym jest ów mentoring? Jest to relacja oparta na współpracy (najczęściej pomiędzy dwiema osobami) gdzie ta bardziej doświadczona w danej dziedzinie wspiera tę, która takiego doświadczenia nie posiada i chce się rozwinąć w danym obszarze. Celem mentoringu jest rozwój tzw. mentee, czyli osoby mentorowanej. Często opiekun i podopieczny współpracują wewnątrz organizacji, wówczas kładzie się nacisk na cele zawodowe mentorowanego i jego/jej rozwój. Najlepsi mentorzy to tacy, którzy cieszą się dużym autorytetem w danej dziedzinie i mogą służyć swoją radą, bo zdobyli konkretne doświadczenie poprzez swoją wcześniejszą pracę i dotychczasowe zaangażowanie.
Rola mentora to wsparcie mentee w realizacji jej/jego celów. Pomoc poprzez zadawanie właściwych pytań, doradzanie, wspieranie w poszerzaniu wiedzy i horyzontów. Mentor powinien znać się i mieć doświadczenie w obszarze, w którym oferuje wsparcie. Wyróżniamy dwa podstawowe rodzaje mentoringu: formalny i nieformalny. Co ciekawe, badania rynkowe pokazują, że aż 61% relacji mentor-mentee tworzy się naturalnie i często nie są formalne. Istotny jest również fakt, że na relacji mentora i mentorowanego/-ej korzystają obie strony, bo wzajemnie się od siebie uczą i rozwijają. Dobry mentor to według mnie też taki, który pozwala na błędy i wspiera w ich analizowaniu, nie zawsze serwując gotowe rozwiązania.
Rys 1. Relacja Mentor & Mentee opiera się przede wszystkim na tym, że jedna osoba wspiera swoim doświadczeniem i wiedzą tą, która chce się rozwinąć. Obie strony często na tej relacji korzystają, jednak metafora na powyższym obrazie dobrze ukazuje powiązanie w relacji mentoringowej.
Źródło: PixabayRelacja mentor – mentee
Różnica pomiędzy formalnym i nieformalnym mentoringiem polega przede wszystkim na sposobie spotykania się i określaniu celi. W nieformalnej relacji spotkania są często spontaniczne i nieplanowane, cele mogą się zmieniać i nie są regularnie weryfikowane, ponadto częściej jest to krótkoterminowa relacja. Regularne, zaplanowane spotkania wraz z konkretnymi, często długoterminowymi celami, to główne czynniki wyróżniające mentoring formalny. To w nim dokładnie nazywamy obie role, podczas gdy w nieformalnym możemy nawet nie używać nazwy mentoring. To czy w naszej pracy pojawi się mentor lub mentee, czy nie, zależy często od nas samych.
Jako Agile Coach przyjdzie nam wcielić się w rolę nieformalnego mentora często wspierając zespoły w ich przygodzie ze zwinnymi sposobami pracy, budowaniu i umacnianiu wartości oraz pryncypiów. Czeka tu na nas pewna pułapka. Mentor powinien być autorytetem w swojej dziedzinie także po to, aby stać się nim jako AC. Najpierw powinniśmy więc ten autorytet sobie zbudować. Jak to osiągnąć? Na pewno budując zaufanie i uwiarygodnić swoje kompetencje. Każdy z nas jest inny i nie wszystkie sposoby czy techniki okażą się trafione. Warto jednak próbować i sprawdzać co działa.
Skuteczny program mentoringowy
Coraz częściej organizacje inwestują w programy mentoringowe dla swoich pracowników. Jest to skuteczne i efektywne narzędzie, które pomaga pracownikom w rozwoju, korzystając z zasobów jakimi firma dysponuje. Tego typu inicjatywy, jeśli chcemy je sformalizować, pomogą nam w mierzeniu i osiąganiu odpowiednich rezultatów. Nie potrzeba wielkich nakładów, aby dobrze ułożyć taki proces, gdyż możemy go oprzeć o de facto kilka prostych kroków (Rys. 2).
Rys. 2. Propozycja programu mentoringowego w organizacji.
Źródło: Opracowanie własnePoza stworzeniem procesu, przydatne mogą być instrukcje i opisy ról, zarówno mentorującego, jak i osoby mentorowanej. Warto wyznaczyć czego oczekujemy na start, a następnie już podczas spotkań mentoringowych ustalić szczegóły.
Rys 3. Osoba mentorowana powinna zwrócić uwagę na to, co chce osiągnąć, jakie ma cele krótko- oraz długoterminowe, jakie ma wyzwania i potrzeby, czego oczekuje po mentoringu, jakie ma priorytety. Dodatkowo, przygotowuje się do swoich spotkań, szanuje czas i dba o postępy, informuje mentora o swoich sukcesach i porażkach, jasno się komunikuje. Na powyższym rysunku znajdziemy pięć podstawowych cech/zachowań kluczowych dla mentee.
Źródło: Opracowanie własne
Rys. 4. Mentor i jego/jej rola powinna opierać się na czynnikach, które pomogą ustawić relację obu osób, zbudować konkretną wizję oraz strategię, pomóc rozpisać cele krótko- i długoterminowe, wzmóc zaangażowanie własne oraz poszerzyć sieć kontaktów o innych ludzi, którzy pomocni będą w rozwoju mentorowanej osoby, doradzaniu podczas rozmów, a także stawianiu wyzwań czy prowokowaniu do dyskusji i myślenia.
Źródło: Opracowanie własneMentoring zwinnych zespołów
Zainspirowana książką Geoffa Wattsa Team Mastery. From Good to Great Agile Teamwork, (swoją drogą polecam całą serię tych książek wszystkim Agile Coachom) rekomenduję przygotowanie własnych kart zadań pt. „Today, we…” (z ang. dzisiaj, my…). W drugiej połowie wyżej wspomnianej książki autor przygotował 50 kart kamieni milowych dla zespołu, które podnoszą ważne tematy i zagadnienia związane z budowaniem szeroko pojętej zwinności i samoorganizacji zespołu. Możemy je bezpośrednio wykorzystywać do pracy z zespołami scrumowymi. Są też one świetną inspiracją do zrobienia własnych kart na potrzeby pracy z innymi, czy to w roli Scrum Mastera, Product Ownera, czy innego Agile Coacha. Każda karta z jednej strony zawiera krótki komiks ze wskazówkami i tematem, jakiego chcemy się podjąć, a z drugiej podana jest charakterystyka, ryzyka, kryteria sukcesu, proponowany sposób zajęcia się danym zagadnieniem oraz kod QR do dodatkowych pomocy naukowych. Dla mnie jest to świetny niezbędnik w codziennej pracy z zespołami i doskonały pomysł do wykorzystania w pracy jako mentor innych osób.
Rys. 5. Przykładowa karta kamienia milowego dla zespołu z książki Team Mastery. Form Good to Great Agile Teamwork autorstwa Geoffa Wattsa.
Źródło: zdjęcie własneW pracy Agile Coach rozwijać będzie także i wspierać inne role, przede wszystkim Scrum Masterów i Product Ownerów. Niezbędnym narzędziami dla AC w takich sytuacjach, które pomogą nam wcielać się w role AC-mentora powinna być wiedza i doświadczenie. Jeśli nie zawsze ją mamy, to też nie stanowi problemu. Nikt nie oczekuje, że wiemy i znamy się na wszystkim. W zwinności chodzi przecież o to, by próbować wychodzić poza ramy i schematy, wyciągać wnioski z nieudanych prób i na to samo pozwolić sobie i innym. Otaczajmy się ludźmi którzy mają różne doświadczenia i mogą nas wspierać.
W moim codziennym zbiorze narzędzi, który pomaga mi być mentorem, jest kilka rzeczy, które i Wam polecam:
- książki branżowe – tu nie ma jednej, powszechnie uznawanej listy. Zachęcam do przejrzenia i przygotowania tego, co Wy polecilibyście innym, w zależności od sytuacji. Może i przyjdzie czas na moje top 10 lub top 20, bo przez lata sporo się tego uzbierało?
- zbiór prezentacji i gotowych materiałów – nie znoszę wymyślania koła na nowo, dlatego posiłkuję się bazą własnych materiałów (podstawy Scrum, Kanban, komunikacja w zespole, kontrakt zespołu, role i odpowiedzialności, rozumienie wartości i pryncypiów Agile itd.). To taka jedna baza, która w zależności od sytuacji i kontekstu może być ciągle budowana i wykorzystywana w różnych sytuacjach.
- gotowe plansze, karty, grafiki – kolejny zbiór przydatnych materiałów na różne okazje, który możemy rozwijać wraz z doświadczeniem.
Zacznij od siebie
Rozwijaj się! Tak najlepiej możesz wesprzeć innych, więc zacznij od siebie. Do roli mentora będziemy dorastać wraz z doświadczeniami, jakie zbierzemy poprzez swoją codzienną pracę i nie chodzi tu wcale o staż. Możemy równie dobrze przepracować 10 lat i wcale nie zdobyć większego doświadczenia. Wszystko jest w naszych rękach. To od naszego pragnienia zmiany, chęci podejmowania nowych wyzwań i reagowania na trudne sytuacje, próbowania różnych podejść, będziemy w stanie sami się rozwinąć. Nasz apetyt na sukces, ale też przeżycie porażek i wyciągnięcie z nich odpowiednich wniosków może sprawić, że staniemy się dobrymi mentorami dla innych. Jako Agile Coach tylko i wyłącznie nasze doświadczenia, poszerzanie horyzontów, zmiana otoczenia, gotowość do działania w różnych sytuacjach, pozwoli nam na rozwinięcie skrzydeł, a tym samym dostarczy materiału do pracy z kolejnymi aspirującymi do nowej roli w obszarze zwinności.
Poza regularną pracą i apetytem na wyzwania, ważne, abyśmy ciągle się rozwijali. Obszar zwinności jest o tyle ciekawy i obszerny, że zawsze pojawia się coś nowego, co warto zgłębić. Uważam, że Agile Coach jako mentor to aspekt, który musimy ciągle pielęgnować. Od nas samych zależy jak. Poniżej kilka inspiracji, które mogą Wam w tym pomóc:
- Przeczytanie jednej książki branżowej w miesiącu/kwartale
- Uczestnictwo w wykładzie, wydarzeniu branżowym raz na kwartał/miesiąc
- Udział w jednej konferencji w roku
- Słuchanie podcastów w drodze do pracy
- Regularne robienie notatek z własnych przemyśleń, zbieranie doświadczeń, a potem dzielenie się tym z zespołem w pracy raz na miesiąc
- Obserwowanie trendów i zapoznawanie się z nimi
- Utworzenie grupy we własnej organizacji + aktywne i regularne uczestnictwo
- Znalezienie mentora/mentee (zależy, na jakim jesteście etapie) oraz regularne spotkania
- Pisanie artykułów do Strefy PMI (polecam bardzo!) raz na kwartał.
Rys. 6. Jeśli na Waszej liście znajdzie się czytanie książek, to pozostając przy mentoringu, polecam: Mentoring Programs That Work autorstwa Jenn LabinGorąco zachęcam Was do stworzenia własnej listy i trzymania się jej. Wcale nie musi to być noworoczne postanowienie. Niech ten artykuł będzie dla Was inspiracją, by zacząć od jutra, a najlepiej od dziś!
[ENG] Leader, Agile ways of working enthusiast. Has over 10 years experience with multicultural teams. Support teams achieving their goals, delivering projects and solutions that are focused on meeting clients needs. People doing the work are priority number one for her and she does her best motivating and empowering them. PMP® & SAFe SPC® certified, trainer and designer of interactive workshop. In her free time, passionate of active forms of leisure, crime stories, baking and cooking.
[PL] Liderka, pasjonatka zwinnej pracy projektowej. Posiada ponad 10-letnie doświadczenie w pracy w zespołach wielokulturowych. Wspiera zespoły w osiąganiu celi i dostarczaniu projektów lub rozwiązań, które spełniają oczekiwania klienta. Wierzy, że w pracy na pierwszym miejscu są ludzie i to ich wspiera w dotarciu do celu. Projektuje gry i interaktywne warsztaty szkoleniowe. Akredytowany trener PMP® oraz SAFe SPC®. W wolnym czasie fanka aktywnego wypoczynku, kryminałów, pieczenia i gotowania.