Ostatnie lata to niezwykle intensywny rozwój technologii. Rewolucja przemysłowa, która dzieje się na naszych oczach, wyprzedza prognozy firm consultingowych, takich jak Gartner czy PwC. Technologia kształtuje nasze nawyki i wpływa na każdą branżę, w tym FMCG (Fast-Moving Consumer Goods).
Globalne korporacje oraz małe organizacje muszą przyjąć innowacyjne podejście do technologii, aby zapewnić sobie konkurencyjność na rynku. Współczesne technologie takie jak sztuczna inteligencja (AI, artificial intelligence), Internet of Things (IoT) oraz blockchain rewolucjonizują tradycyjne modele biznesowe, umożliwiając firmom szybsze reagowanie na potrzeby klientów i zmiany rynkowe.
Zastosowanie technologii w organizacjach wspiera nie tylko dostarczanie całkiem nowych produktów, lecz pomaga efektywnie wykorzystać obecny potencjał portfolio. W tym artykule przedstawię, jak zmienia się branża FMCG pod wpływem technologii, osadzając wszystko w kontekście modelu trzech horyzontów McKinseya.
Model trzech horyzontów McKinseya
Model trzech horyzontów McKinseya to narzędzie strategiczne, które wspiera organizacje w planowaniu innowacji oraz zarządzaniu portfelem projektów. Składa się z trzech horyzontów, z których każdy reprezentuje inny stopień innowacyjności oraz czas inwestycji:
- Horyzont 1 – Rozwój podstawowego biznesu: skupia się na istniejących produktach i usługach, które generują aktualne przychody. Projekty w tym obszarze koncentrują się na optymalizacji procesów, zwiększeniu efektywności operacyjnej oraz utrzymaniu konkurencyjności na rynku.
- Horyzont 2 – Rozwój nowych możliwości: obejmuje projekty, które rozwijają nowe produkty i usługi mające potencjał wzrostu. To horyzont, w którym organizacje eksplorują nowe rynki i innowacyjne podejścia, łącząc technologie z aktualnymi trendami.
- Horyzont 3 – Tworzenie przyszłości: dotyczy innowacji przełomowych, które mogą całkowicie zmienić model biznesowy. Projekty te są ryzykowne, ale mają potencjał przynieść znaczne zwroty w dłuższym okresie. Wymagają długoterminowego myślenia oraz kreatywności.
Przykłady umiejscowienia projektów innowacyjnych zgodnie z modelem
Źródło: powerslides.comStrategiczne uporządkowanie projektów w organizacjach jest niezbędne do efektywnej ich realizacji, dobrej komunikacji wewnątrz crossfunkcyjnych struktur oraz utrzymania szeroko pojętego governance. Na kilku przykładach postaram się pokazać jak duże międzynarodowe korporacje wpisują swoje projekty w model McKinseya. Z tyłu głowy pamiętaj, że każda innowacja ma jasno określony cel strategiczny dla samej firmy, znany tylko jej pracownikom lub akcjonariuszom, który może być związany z aspektami ekonomicznymi, społecznymi lub badawczo-rozwojowymi.
Horyzont 1: Rozwój podstawowego biznesu
W kontekście podstawowego biznesu wiele organizacji wdraża systemy analityki danych do optymalizacji produkcji. Na przykład Coca-Cola korzysta z zaawansowanych modeli danych (BI, business intelligence) w celu lepszego zarządzania łańcuchem dostaw, co pozwala na redukcję kosztów i zwiększenie efektywności. W branży produktów świeżych, takich jak mięso czy ryby, wprowadzane są rozwiązania smart packaging. Te inteligentne opakowania informują konsumentów o świeżości produktów, co wpływa na ich decyzje zakupowe i minimalizuje marnotrawstwo. Innym przykładem może być Unilever, który inwestuje w zautomatyzowane linie produkcyjne. Dzięki zastosowaniu robotyki i systemów zarządzania danymi, firma jest w stanie zwiększyć wydajność produkcji i zredukować czas przestojów, co znacząco wpływa na optymalizację aktualne koszty operacyjne.
Horyzont 2: Rozwój nowych możliwości
W horyzoncie rozwoju nowych możliwości wszelkie inwestycje w badania marketingowe oraz R&D pełnią ważną rolę z punktu widzenia zarządzających. Nestlé wprowadził linię produktową Nestlé Probiotic Supplements na rynek chiński dzięki zastosowaniu syntetycznego konsumenta, stworzonego przez naukowców z Stanford University, który naśladuje zachowania rzeczywistych konsumentów. AI pomogło określić preferencje smakowe oraz zaplanować strategie marketingowe. Projekt ten rozwijany był jeszcze przed wdrożeniem Chata GPT, a obecnie przynosi na olbrzymim rynku duże przychody.
Innym interesującym przykładem jest wykorzystanie rozszerzonej rzeczywistości (AR, Augmented Reality) i wirtualnej rzeczywistości (VR, Virtual Reality) w badaniach zaangażowania konsumentów. Teraz na bieżąco korzystamy z dobrodziejstw tych technologii, ale żeby osiągnąć obecny poziom rozwinięcia potrzebne były lata testów i inwestycji. Dzięki technologii VR, badani mogą uczestniczyć w symulowanych zakupach, co pozwala zarządzającym produktami na uzyskanie cennych informacji o zachowaniach i preferencjach zakupowych. Kraft Heinz czy Mondelēz wykorzystują te technologie do testowania nowych koncepcji produktów w wirtualnych środowiskach, co pozwala na szybkie prototypowanie i weryfikację pomysłów.
Kolejnym przykładem jest Barilla, globalny lider na rynku makaronów, który przeznacza swoje budżety R&D na rozwój technologii druku 3D żywności. Ta technologia umożliwia tworzenie unikalnych kształtów produktów, co odpowiada na rosnące oczekiwania konsumentów oraz minimalizuje marnotrawstwo żywności. Dodatkowo Barilla eksploruje nowe podejścia do packagingu, wprowadzając opakowania biodegradowalne, które są zgodne z oczekiwaniami konsumentów w zakresie zrównoważonego rozwoju. Zanim jednak rozwiązania te będą w pełni skalowalne potrzebne są czas i inwestycje.
Horyzont 3: Tworzenie przyszłości
W przypadku innowacji przełomowych organizacje mogą eksplorować zupełnie nowe modele biznesowe. Przykładem jest rozwijanie zrównoważonych produktów, które wykorzystują alternatywne źródła białka, np. owady. Firmy takie jak Unilever inwestują w badania w tym obszarze, co może wpłynąć na przyszłość przemysłu spożywczego.
Innym innowacyjnym rozwiązaniem jest cyfrowy bliźniak, stosowany przez Coca-Cola, który odwzorowuje procesy produkcyjne w wirtualnym środowisku. Dzięki tej technologii firmy mogą testować nowe rozwiązania bez zakłócania linii produkcyjnej, co prowadzi do zwiększenia efektywności oraz jakości produktów. Wykorzystanie zaawansowanych systemów IoT i uczenia maszynowego (ML, machine learning) pozwala na lepsze monitorowanie procesów oraz identyfikację potencjalnych problemów.
Plusy i minusy modelu trzech horyzontów
Wybór odpowiedniej strategii rozwoju dla organizacji wiąże się z oszacowaniem ryzyka i rozpisaniem scenariuszy. To, co oferuje model McKinseya, może nie być idealną receptą na zarządzanie projektami, ale z pewnością znacząco porządkuje ten obszar i sprawia, że współpracownicy są świadomi ambicji swojego pracodawcy.
Tab. 1. Wady i zalety modelu trzech horyzontów
Źródło: opracowanie własnePodsumowanie
Technologia odmienia branżę FMCG, która tylko z pozoru wydaje się być konserwatywna. Konsument, sięgając po produkt ulubionej marki, często nie ma świadomości zmian i rozważań, które dzieją się na każdym etapie cyklu życia produktu – po stronie producentów, ale również sieci handlowych. Firmy, które potrafią łączyć innowacje technologiczne z aktualnymi trendami i potrzebami konsumentów, będą w stanie osiągnąć znaczną przewagę konkurencyjną. Dynamika rozwoju jest duża, a same zmiany są nieuchronne, o czym przekonywali szefowie największych firm z branży podczas Consumer Goods Conference w Chicago, w czerwcu tego roku. W kwestii projektów wspierających innowacyjność i digitalizację intrygująco wypowiedział się założyciel chińskiej sieci sprzedaży Wumart Dr Wenzhong Zhang: ”We have to embrace digitalisation completely. This is not only for a better future, but also for survival.” A więc przyszłość już tu jest, przed pracownikami z branży spore wyzwanie: być otwartym na zmiany oraz dać sobie przestrzeń na testy i popełnianie błędów.
Model trzech horyzontów McKinseya to jedno z narzędzi, które oferuje praktyczne podejście do zarządzania innowacjami i uporządkowania portfolio projektowego, pomagając organizacjom zrozumieć, które projekty należy priorytetować w danym czasie.
Od początku kariery zawodowej związany z branżą FMCG, gdzie odpowiada za marketing, trade marketing i zarządzanie projektami. Miał przyjemność dołożyć swoją cegiełkę do komunikacji i rozwoju znanych marek, takich jak: Lubella, Tymbark, Hit, Cadbury czy Mowi. Pasjonat ekonomii behawioralnej.