Lubię książki, które odciskają na mnie swoje piętno i zmuszają do myślenia, a niewątpliwie taka jest pozycja napisana przez Agnieszkę Kozak i Joannę Berendt. Być może powodem jest to, że dostrzegam spory kontrast między lekcjami płynącymi w stworzonym przez Marshalla Rosenberga tytułowym Porozumieniu bez przemocy, a jedną z organizacji, w których pracowałem.

Sposób komunikacji proponowany przez autorki pozwala pracownikom organizacji (szerzej również na polu nie tylko zawodowym) żyć w zgodzie ze sobą i w pełni troszczyć się o swoje potrzeby. Co szczególnie zapadło mi w pamięć? Żyrafa i szakal. Tak, to wciąż Strefa PMI, a nie atlas zwierząt. Żyrafa i szakal to symbole porozumienia bez przemocy, a każdy z nich jest nośnikiem określonych stylów komunikacji interpersonalnej.

Żyrafa jest odzwierciedleniem języka wzbogacającego, a Rosenberg wybrał tego ssaka ponieważ jest on roślinożerny, ma duże serce i z wiadomych względów patrzy na świat z perspektywy. Posługuje się ona językiem uczuć i potrzeb, jest nastawiona na empatyczne słuchanie innych, bo sama lubi być usłyszana. Autorki książki uważają, że język żyrafy pozwala wprowadzać dialog w organizacjach na wyższy poziom, komunikujemy się z perspektywy JA. Jak mówi Rosenberg – język ten jest „stary jak świat”, ale w moim odczuciu wymaga wrażliwości i samoświadomości.

Po drugiej stronie barykady stoi język szakala, a jak pamiętacie z lekcji przyrody jest to drapieżnik. Szakal dba głównie o realizację swoich potrzeb. Często ocenia, krytykuje i porównuje. Czasem może wydawać się, że jest elokwentny i oczytany, jednak posługuje się etykietami i stereotypami. Czy dobrze czujecie się w towarzystwie osoby kontrolującej, która daje Wam gotowe rozwiązania i rady jak wykonywać zadania? Spróbujcie tylko nie spełnić jej oczekiwań, a po chwili znajdziecie się w pełnowymiarowym konflikcie z poczuciem wewnętrznej winy.

Polecam lekturę każdemu, kto chce poprawić swoją komunikację i zgłębić psychologię relacji. Uważam, że każda rozmowa z drugim człowiekiem jest niezwykłą okazją do zbudowania wspólnego zrozumienia, poczucia sensu i własnej wartości. Nie chodzi nawet o słynną coveyowską zasadę win-win, ale o coś więcej – budowanie relacji interpersonalnych, w których z poszanowaniem granic obydwóch stron dialogu, będziemy wzajemnie wzmacniać się i z przyjemnością ze sobą współpracować. Moim zdaniem zasady zapisane w książce są ważną lekcją dla liderów.

Agnieszka Kozak, Joanna Berendt, Dogadać się z innymi, czyli porozumienie bez przemocy nie tylko w życiu organizacji, Onepress, Warszawa 2019, s. 264