Innowacyjność ma wiele definicji. W budowaniu przewagi konkurencyjnej jest determinantą sukcesu, a nierzadko jej brak postrzegany jest w kategoriach porażki. Stanowi filar rozwoju i odpowiedź na zmiany. Na stałe zagościła w języku biznesu, polityki, zarządzania, marketingu czy wreszcie w terminologii projektowej. Dlatego istotne jest wspieranie innowacji poprzez umiejętne budowanie zespołów oraz stwarzanie odpowiedniego otoczenia. Potrzebna jest zatem proinnowacyjna kultura organizacyjna, sprzyjająca twórczemu myśleniu i kreatywności, szczególnie wśród menedżerów.
Jajko czy kura? Kreatywność czy innowacja?
Presja sukcesu i dynamiczne otoczenie wewnętrzne i zewnętrzne zmuszają przedsiębiorstwa do wyróżnienia się, wyłonienia z tłumu. Coraz częściej kreatywność i innowacyjność to kluczowe słowa wizji, misji, formułowanych strategii. Nie bez powodu. Wysoki poziom konkurencyjności zmusza do nieustającego podnoszenia jakości na każdym szczeblu organizacyjnym i w każdej dziedzinie funkcjonowania. Prowokuje do ulepszania, tworzenia nowych rozwiązań, czy, najprościej mówiąc, diagnozowania problemów, które można sprzedać. Coraz częściej kreatywność jest najbardziej pożądaną cechą, bo w jej źródle możemy szukać innowacji. Zrozumienie różnicy między pomiędzy innowacyjnością i kreatywnością jest fundamentem dla każdego biznesu. Bowiem podstawą innowacji jest kreatywność, jednak sama w sobie nie pozwala wypracować zysku.
Kreatywność definiowana jest przez wielu autorów jako zdolność do twórczego myślenia, odkrywania nowatorskich rozwiązań, nieszablonowych pomysłów, a człowieka twórczego określa się jako zdolnego do wychodzenia poza przyjęte schematy. Kreatywność inicjuje zmiany, wprowadza wartość, jest impulsem do ciągłego rozwoju. Jako proces prowadzi do powstania nowego, użytecznego rozwiązania, będącego odpowiedzią na zachodzące zmiany. Wówczas mamy do czynienia z innowacją.
Kreatywność to umiejętność, kompetencja. Można się jej nauczyć, można ją rozwijać. Osiągnięcia twórcze wynikają z przełamywania schematów, stereotypów. Wymagają szerszego spojrzenia na problem, szukania alternatywy. Mogą być stymulowane i ograniczane. Postawy kreatywne mogą prowadzić do zwiększenia efektywności jednostek, rozwiązywania problemów organizacyjnych, zwiększania motywacji, napędzania rozwoju. Poziom innowacyjności przedsiębiorstw w dużej mierze uwarunkowany jest apetytem na kreatywność wśród menedżerów i stylu zarządzania. Odpowiednio zarządzana firma promuje rozwój i wspiera pracowników w proinnowacyjnych postawach, które wyrażają akceptację dla wdrażania innowacji.
Człowiek ogarnięty nową ideą jest dziwakiem, dopóki idea ta nie odniesie sukcesu.
Mark Twain
Dużo się mówi o tym, iż trzeba tworzyć taką kulturę organizacyjną, która będzie wspierać innowacyjność. Mniej już jak to robić. Proponujemy budowanie kultury organizacyjnej opartej na 5 kompetencjach innowacyjności.
Jeśli uczyć się, to od najlepszych. Za mistrza innowacyjności z pewnością można uznać Thomasa Edisona. Mimo, że pracował ponad sto lat temu, możemy sporo się od niego nauczyć w zakresie podejścia do innowacyjności. Amerykańscy konsultanci specjalizujący się w innowacyjności, Michael J. Gelb i Sarah Miller Caldicott zebrali najlepsze praktyki Edisona w książce Myśleć jak Edison i opracowali model 5 kompetencji, które wspierają innowacyjność. Uważają, że innowacyjność jest czymś, czego można się nauczyć, a opanowanie 5 kompetencji prowadzi do przyswojenia innowacyjności niezależnie od jej wyjściowego poziomu (określenie kompetencja odnosi się tu do grupy umiejętności, które trzeba opanować, w określonej dziedzinie lub działaniu). Jakich kompetencji zatem trzeba szukać i rozwijać w sobie, w pracownikach i w organizacji, żeby zwiększyć szanse na tworzenie innowacji?
Rys. 1. Pięć kompetencji innowacyjności wg Michaela J. Gelba i Sarah Miller Caldicott
Źródło: Wrocławskie Centrum Badań EIT+ Sp. z o.o.Nastawienie na rozwiązanie problemów
Pierwszą kompetencję idealnie odzwierciedlają cytaty współczesnych naukowców, dr. Donalda Kecka, współwynalazcy światłowodu: „Po prostu nigdy nie przyszło nam do głowy, że ten problem mógłby być nierozwiązywalny” i dr. Roberta Langera, odkrywcy systemów kontrolowanego uwalniania makromolekuł: „Myślę, że kiedy człowiek naprawdę w siebie wierzy, jeżeli naprawdę się czymś zajmuje, to bardzo niewiele rzeczy jest naprawdę niemożliwych”.
To postawa, która charakteryzuje się:
- nastawieniem na osiąganie i przekraczanie celów,
- pojmowaniem problemu jako szansy,
- traktowaniem porażki jako nauki i szansy na coś lepszego w przyszłości, jako chwilowej przeszkody, którą należy przeskoczyć w dążeniu do nieuniknionego sukcesu,
- nie zniechęcaniem się piętrzącymi się kłopotami,
- wiarą w pozytywny rezultat podejmowanych wysiłków.
Nastawienie na rozwiązywanie problemów można kształtować poprzez: łączenie celów z pasjami, pielęgnowanie optymizmu, nieustanne poszukiwanie wiedzy, wytrwałe eksperymentowanie oraz surowy obiektywizm.
Kalejdoskopowe myślenie
Druga kompetencja to umiejętność spoglądania na problemy i wyzwania z różnych perspektyw oraz twórcze poszukiwanie związków pomiędzy różnymi zjawiskami. To swoisty sposób myślenia, aby generować jak najwięcej oryginalnych pomysłów. Krótko mówiąc to zdolność do:
- syntezy i ujmowania całości,
- szukania powiązań i odnajdywania nieoczywistych zależności,
- szukania nowych sposobów wykorzystania istniejącej wiedzy i zasobów,
- proponowania rozwiązań wychodzących poza utarte schematy.
Kalejdoskopowe myślenie wymaga uwolnienia umysłu od nawykowego myślenia. Idealnym przykładem zastosowania kalejdoskopowego myślenia jest bionika – interdyscyplinarna nauka badająca budowę i zasady działania organizmów oraz ich adaptowanie w technice i budowie urządzeń technicznych na wzór organizmu. Często trzeba spojrzeć na problem z zupełnie innej perspektywy, aby móc go rozwiązać.
Pełnowymiarowe zaangażowanie
Kolejna kompetencja to zabieranie się do wszystkiego przy najmniejszym możliwym tarciu i z całym rozmachem umysłu, pozwalające na działanie w stanie „przepływu” (flow). Stan taki osiągamy przede wszystkim wtedy, gdy pracujemy z pasją i kiedy kieruje nami nasza wewnętrzna motywacja. Kiedy robisz to, co kochasz lub lubisz to, co robisz, zaangażowanie pojawia się w sposób naturalny. Tak jak powiedział Steve Jobs: „The only way to do great work is to love what you do”. Pełnowymiarowe zaangażowanie to też umiejętność koncentrowania się na chwili obecnej i osiągania równowagi pomiędzy pracą a rozrywką, samotnością i współdziałaniem, koncentracją i odprężeniem.
Mistrzowska współpraca
W czasach tak szybkiego rozwoju technologii tworzenie nowatorskich pomysłów najczęściej wymaga stworzenia interdyscyplinarnych zespołów. Większość wynalazków Edisona to wytwór zespołowej, a nie indywidualnej pracy. Ale „mistrzowska współpraca” to nie tylko umiejętność harmonijnej pracy w zespole. Mistrzowska współpraca opiera się przede wszystkim na umiejętności tworzenia wielodyscyplinarnych zespołów oraz budowaniu i wzmacnianiu atmosfery swobodnej wymiany myśli.
Kreowanie wartości specjalnej
I wreszcie piąta kompetencja, czyli nic innego jak szeroko rozumiana orientacja na klienta. To umiejętność dostarczania takich rozwiązań zarówno klientowi zewnętrznemu i jak i wewnętrznemu, które odpowiadają na jego potrzeby, przyczyniają się do poprawy procesów i zwiększenia efektywności – innymi słowy takich rozwiązań, które są mu przydatne. Kreowanie wartości specjalnej to:
- przewidywanie trendów,
- dostrzeganie luk rynkowych,
- wsłuchiwanie się w docelowego odbiorcę i
- budowanie zadowolenia klientów.
Edison mówi nam, że konwencje są po to, aby je przełamywać, ograniczenia, aby szukać możliwości, marzenia, aby je spełniać, pasje, żeby z satysfakcją móc na nich zarabiać i nimi się dzielić, a umysł ma być otwarty. Nie możemy jednak oczekiwać innowacyjnego działania od zespołów jeśli nie stworzymy im odpowiedniego środowiska pracy. Kompetencje innowacyjności zadziałają jeśli przyswoi je sobie jednostka, cały zespół, ale też i cała organizacja.
[PL] Właścicielka Magenta Business Consulting. Zawodowo Agile Coach, Scrum Master, Project Portfolio Manager. Wspiera transformacje zwinne i organizacyjne. Autorka tekstów, mentorka, prelegentka, trenerka, wykłada na podyplomowych studiach „Advanced Project Management” wrocławskiego Uniwersytetu Ekonomicznego. Certyfikowana Project Manager, Executing UX-PM, PPO, PSM, KMP II, moderatorka Design Thinking.
[ENG] The owner of Magenta Business Consulting. Professionally Agile Coach, Scrum Master, Project Portfolio Manager. Supports agile and organizational transformations. Author of articles, mentor, speaker, trainer, lecturer at the post-graduate studies “Advanced Project Management” at the Wrocław University of Economics. Certified Project Manager, Executing UX-PM, PPO, PSM, KMP II, Design Thinking moderator.
Specjalista ds. zarządzania zasobami ludzkimi, trener i certyfikowany coach ICF, mgr filologii hiszpańskiej. Ukończyła polsko-austriacką szkołę dla trenerów WIFI Osterreich w Wiedniu oraz francuską Szkołę Dystrybucji ECAL (Ecole de la Distribution) we Francji. Od kilkunastu lat w biznesie, zajmowała się przygotowywaniem programów rozwojowych, doskonaleniem kompetencji pracowników różnych szczebli (zwłaszcza kadry menedżerskiej) oraz tworzeniem i wdrażaniem efektywnych rozwiązań i narzędzi w zakresie zarządzania zasobami ludzkimi. Pracowała jako HR Biznes Partner w Grupie Netia. Uczennica Johna Scherera i Amy Barnes – autorytetów w zakresie tworzenia efektywnych zespołów w
organizacji. Obecnie pracuje we Wrocławskim Centrum Badań EIT+ Sp. z o.o. w Dziale HR jako starszy specjalista ds. systemów HR.