Czym są Struktury Wyzwalające, jaką niosą wartość i jak je zastosować w Twojej organizacji lub zespole? Skąd można zaczerpnąć o nich więcej informacji? W jaki sposób łączyć je ze sobą i tworzyć bardziej skomplikowane „łańcuchy facylitacji”?


Liberating Structures, czyli Struktury Wyzwalające to 33 schematy przeprowadzenia spotkań lub konwersacji w określonym gronie i celu. Autorzy: Henri Lipmanowicz i Keith McCandless proponują inne od tradycyjnego podejście do interakcji grupowych. Zaproponowane przez nich struktury tworzą ramy, które mają wyzwalać w uczestnikach kreatywność, wyobraźnię i inteligencję. Liczne grono praktyków LS promuje to podejście właśnie dlatego, że struktury te mają wyzwalać to, co w uczestnikach najlepsze, zamiast krępować – jak to często bywa na tradycyjnych spotkaniach.

Kiedy warto używać LS

Jeśli w Twojej organizacji lub w zespole zauważasz, że dużo czasu marnujesz na typowych spotkaniach, takich jak prezentacje, dyskusje czy statusy, Liberating Structures są dla Ciebie kołem ratunkowym. Nie musisz być certyfikowanym moderatorem. Nie musisz nawet mieć szerokiego doświadczenia w facylitacji, aby zacząć pracować z grupą przy użyciu najprostszych wybranych struktur. W dalszej części artykułu zaproponuję Ci kilka przykładowych struktur na start. Struktury Wyzwalające intencjonalnie zostały zaprojektowane w prosty sposób tak, aby każdy mógł przeprowadzić spotkanie stosując je bez większego przygotowania praktycznie w każdej organizacji, czy grupie. Brzmi niewiarygodnie – jak reklama, jednak tak po prostu jest. Nie musisz mi wierzyć na słowo, po prostu sprawdź na najbliższym spotkaniu, jak angażują się ludzie, gdy poprosisz ich o podzielenie się wglądami zgodnie ze strukturą 1-2-4-All. Więcej o tej strukturze znajdziesz dwa akapity poniżej. Najpierw chcę wskazać Ci podstawowe źródła, z których skorzystasz przygotowując swoje pierwsze spotkanie z użyciem LS.

Gdzie szukać informacji o LS

Pierwsze kroki skieruj na stronę Liberating Structures: www.liberatingstructures.com lub jej polskie tłumaczenie: liberatingstructures.org.pl. Strona jest prosta, mogłaby być bardziej przejrzysta, jednak zawiera wszystkie niezbędne informacje. Znajdziesz tam listę struktur, ich opis oraz przykłady zastosowania. Na stronie oprócz wspomnianego wyżej zestawu możesz zapoznać się ze strukturami, które aktualnie są testowane przez społeczność Liberating Structures.

Bardzo przydatnym narzędziem, doskonale zaprojektowanym i łatwym w użyciu jest aplikacja Liberating Structures dostępna zarówno na iOS, jak i Android. W aplikacji znajdziesz opisy struktur i wszystkie niezbędne informacje, które będziesz mieć pod ręką podczas facylitacji. Aplikacja jest dostępna w kilku językach, między innymi w języku polskim.

Książka autorstwa panów Henri’ego Lipmanowicza i Keitha McCandlessa o tytule The surprising Power of Liberating Structures jest lekturą dla zaawansowanego użytkownika Struktur Wyzwalających. Pozwala zrozumieć ideę i historię LS. Polecam tę książkę, ponieważ oprócz opisu samych struktur, zawiera inteligentne rozważania dotyczące interakcji, których jesteśmy nieustającym uczestnikiem w codziennym złożonym świecie.

Jeśli jesteś użytkownikiem Slacka i odpowiada Ci asynchroniczna komunikacja, polecam – zapisz się do Liberating Structures. Znajdziesz tam informacje o wydarzeniach, które non stop odbywają się na całym świecie. Sporo z nich jest realizowanych pro publico bono. Przeczytasz, jakie nowe struktury są testowane, z jakimi problemami zmagają się praktycy i znajdziesz odpowiedzi na swoje pytania. W momencie pisania tego artykułu link, który służy do zapisania się na slack LS to: bit.ly/lsrhizome. Link jest zmieniany okresowo, więc jeśli nie działa – poszukaj go na stronie Liberating Structures w sekcji „Ask Questions” lub poproś kogoś ze społeczności LS, aby dodał Twój adres. Możesz w szczególności napisać do mnie via LinkedIn, zrobię to z przyjemnością.

Od których struktur zacząć

Zapewne każdy z użytkowników Struktur Wyzwalających ma swój preferowany zestaw, jednak każdy z nich zacznie się od 1-2-4-All. Poniżej znajdziesz tę właśnie strukturę, od której warto rozpocząć swoją przygodę z Liberating Structures oraz dwie moje ulubione, do których wypróbowania gorąco Cię zachęcam.

1-2-4-All (12 min)
Struktura angażująca wszystkich uczestników spotkania w pięciu prostych krokach do podzielenia się wglądami i zagregowania ich w najważniejsze zdaniem grupy wnioski. Możesz tę strukturę wykorzystać podczas spotkania, rozmowy w większej grupie, warsztatu czy spotkania projektowego. Dobrze działa wykorzystanie tej struktury w grupach, które są ciche i niechętnie wchodzą w dyskusje. Z drugiej strony, ładnie zmitygujesz osoby dominujące na spotkaniach poprzez równe zaopiekowanie się opiniami wszystkich uczestników. Prosta sekwencja kroków moderacji wygląda następująco: indywidualna refleksja na zadany temat (1 min), dyskusja w parach (2 min), następnie w czwórkach (4 min), a następnie w całej grupie dzielimy się wglądami i wybieramy najistotniejsze wnioski.

Troika Consulting (Trójkąt wsparcia, 30 min)
Jest to struktura „samopomocowa”, czyli pozwala skorzystać z wiedzy i doświadczenia członków grupy w sposób równomierny, tak aby uzyskać propozycje rozwiązań dla problemów przyniesionych na spotkanie. Dodatkowym atutem tej struktury jest nauka aktywnego słuchania. Słucha tutaj zarówno osoba, która formułuje zagadnienie – „klient”, jak i „konsultanci” – czyli osoby, które proponują rozwiązanie. Sekwencja kroków wygląda następująco: uczestnicy dzielą się na trzyosobowe grupy i ustalają w grupach, kto jest „klientem”. „Klient” opowiada o problemie, a „konsultanci” zadają pytania pogłębiające. Następnie „klient” odwraca się (lub wyłącza kamerkę w świecie wirtualnym) i w milczeniu słucha rozmowy „konsultantów”. W ostatnim kroku klient wraca do trójkąta i informuje konsultantów, które z zaproponowanych rozwiązań zastosuje w praktyce.

TRIZ (35 min)
Zabawna, pełna energii struktura obracająca w konstruktywną dyskusję nasze najgorsze, niskie instynkty. Zastosuj ją w sytuacji, gdy chcesz zidentyfikować przeszkody, znaleźć plan rozwiązania trudnych złożonych problemów lub wyrwać zespół ze stagnacji. Minusem tej struktury jest to, że dla danej grupy możesz przeprowadzić ją z sukcesem tylko raz, ponieważ moment zaskoczenia jest tutaj niezbędny. Dlatego nie podaję w tym przypadku sekwencji kroków.

Jak łączyć struktury?

Gdy już z sukcesem zastosujesz kilka razy pierwsze proste struktury, kolejnym naturalnym krokiem jest łączenie ich w łańcuchy. Stosując cytowane powyżej struktury możesz przygotować prosty łańcuch podczas zbierania dobrych praktyk danej społeczności w Twojej organizacji. Najpierw przy użyciu Troika Consulting zbierz propozycję rozwiązań dla przyniesionych zagadnień, a potem stosując 1-2-4-All poszukaj wzorców, które będziecie mogli w uzgodniony sposób odnotować i przekazać zainteresowanym osobom w Twojej organizacji. Sukcesywnie, wraz z eksperymentowaniem i zbieraniem doświadczeń w prowadzeniu różnych struktur, Twoje łańcuchy moderacji staną się bardziej urozmaicone, a prowadzone przez Ciebie spotkania pełne energii i zaangażowania uczestników.

Jak wybrać odpowiednią strukturę? 

Po pierwszych udanych eksperymentach znajdziesz się w sytuacji, gdy chcesz sięgnąć po kolejną strukturę i nie wiesz, którą wybrać. Przed Tobą kolejne spotkanie i kolejny cel do osiągnięcia. Zastanów się, co przyda się do osiągnięcia Twojego celu, a następnie sięgnij po narzędzie „matchmaker” dostępne na polskiej wersji strony z LS. Matchmaker pomoże Ci dopasować struktury do kroków niezbędnych, aby Twój cel został osiągnięty podczas planowanego spotkania i dyskusji. Proste i niezwykle przydatne narzędzie każdego facylitatora.

Dlaczego polecam Liberating Structures

Uważam, że Struktury Wyzwalające są ciekawym sposobem na radzenie sobie ze złożonością współczesnego świata. Małe, proste schematy potrafią skupić uczestników i wydobyć z nich inteligencję, wyobraźnię i kreatywność, a następnie połączyć te skarby z inteligencją, wyobraźnią i kreatywnością innych osób, co daje nadspodziewane rezultaty w porównaniu do tradycyjnych spotkań i dyskusji. W mojej pracy często widzę organizacje, w których spotkania biznesowe są bolączką, koszmarem prześladującym niewinnych ludzi każdego dnia. Stosowanie Liberating Structures jako prostej formy facylitacji sprawiło, że znacznie więcej spotkań było przeprowadzanych w energetyczny angażujący sposób. Spotkania te realizowały założony cel i w konsekwencji dostarczały oczekiwany produkt lub usługę.

Widząc, że stosowanie kilku najprostszych LS pomogło mi w istotny sposób poprawić jakość prowadzonych spotkań, postanowiłam poznać ich jak najwięcej. Eksperymentowałam z kolejnymi strukturami, zaangażowałam się w promowanie ich i wykorzystuję je w swojej codziennej pracy zawodowej z sukcesem. Czego i Tobie życzę!