Coraz więcej organizacji powstaje z inicjatywy młodych osób. To właśnie to pokolenie przejawia wyraźną chęć do kreowania pozytywnych zmian w społeczeństwie, pragnąc aktywnie uczestniczyć w procesach transformacji. Czy wiesz jakie umiejętności są kluczowe dla skutecznego przywództwa wśród młodych osób? Czy można nauczyć się bycia liderem?
Pojęcie „lider” wykracza daleko poza zasiadanie w zarządzie organizacji. Bycie liderem oznacza przede wszystkim zdolność do wpływania na innych, inspiracji do działania oraz mobilizacji wokół wspólnych celów. Młodzi liderzy mogą manifestować swoje przywództwo nie tylko poprzez formalne struktury organizacyjne, ale także poprzez inicjowanie społecznych kampanii, aktywność w dziedzinach kultury czy nauki, a nawet poprzez angażowanie się w projekty społeczne na poziomie lokalnym.
My wychodzimy ze szkoły, ale czy ona wychodzi z nas?
Czy można dostrzec istotną rolę szkoły w procesie przyswajania dobrych praktyk przywódczych? W końcu to właśnie w tym środowisku młodzi ludzie często mają okazję do odkrywania, co konkretnie ich przyciąga w pracy zespołowej. Po słowach nauczyciela pod tytułem „dzisiaj czas na pracę w grupach” odkrywamy role, które lubimy przyjmować w grupie. Brak jednak formalnej edukacji w zakresie przywództwa i zarządzania w szkołach stawia młodych ludzi przed wyzwaniem – najczęściej pozostają oni sami sobie, a ostatecznie są oceniani tylko ze względu na jakość wykonanego zadania. W ten sposób zamyka się młodego lidera w bańce, a on sam tworzy schemat, który nie sprawdza się przy każdym zespole. Nasuwa się więc pytanie: czy w czasach, gdy umiejętności miękkie nabierają znaczenia równego umiejętnościom twardym, formalna edukacja przywódcza w szkołach nie byłaby cennym dodatkiem.
Teoretycznie praktyczne, praktycznie teoretyczne…
Podejście do zarządzania zespołem stanowi kluczową różnicę między sukcesem a stagnacją – choć wiele osób uważa, że praktyczne doświadczenie jest cenniejsze niż teoretyczna wiedza, bywają momenty, gdy sama praktyka przestaje przynosić oczekiwane rezultaty. Współczesne zarządzanie zespołem to złożone wyzwanie, gdzie różnorodność stylów przywództwa odgrywa kluczową rolę. Czy punkt krytyczny powinien skłonić młodych liderów do sięgnięcia po wyższy poziom zrozumienia oraz analizy dotychczasowego modelu działania? Komunikacja i współpraca w zespole są fundamentem efektywnej pracy grupowej, gdy standardowe metody przestają działać, a utarte schematy nie przynoszą rezultatów.
Kim jestem, dokąd zmierzam jako lider?
W odpowiedzi na te wyzwania pojawia się potrzeba zrozumienia różnych stylów przywództwa i ich wpływu na efektywność zespołu. Jednym z wysoce efektywnych modeli zarządzania jest transformational leadership – oparty na uczciwości, wizji i otwartej komunikacji. Ten styl skupia się na budowaniu inspirującej wizji, która podnosi satysfakcję każdej osoby z zespołu. Transactional leadership opiera się na nagradzaniu za osiągnięcia i wymuszaniu konsekwencji za niepowodzenia. Choć to podejście może przynieść krótkoterminowe wyniki, może ograniczać kreatywność i budowanie relacji. Servant leadership stawia potrzeby zespołu na pierwszym miejscu, dając wsparcie i możliwości rozwoju. W przeciwieństwie do tego, autocratic leadership opiera się na indywidualnych decyzjach lidera, czasem kosztem potrzeb innych członków. Democratic leadership angażuje zespół w proces podejmowania decyzji, co prowadzi do współpracy i innowacji, w przeciwieństwie do laissez-faire leadership, gdzie udostępnienie zasobów wymaga jasnej struktury, aby uniknąć chaosu. Niezwykle ściśle przestrzegającym zasad i protokołów jest bureaucratic leadership, co jednak może prowadzić do nadmiernego „usztywnienia”. Charismatic leadership to model, w którym lider przyciąga uwagę teamu swoją charyzmą – może to jednak utrudniać osiągnięcie wspólnych celów. Pacesetting leadership stawia na wysokie cele i wyniki, ale wymaga odpowiedniego balansu, aby uniknąć przeciążenia grupy. Z kolei ethical leadership opiera się na sprawiedliwości oraz szacunku w celu tworzenia korzystnego środowiska. Kluczowym dla osób o wysokiej inteligencji emocjonalnej jest affiliative leadership, kładąc nacisk na wsparcie emocjonalne i współpracę. Coaching leadership koncentruje się na indywidualnym rozwoju pracowników, co jest niezwykle istotne w pierwszych latach zaangażowania młodej osoby – lider z większym zapleczem projektowym może wspomagać osobę, która ma chęci jednak brak jej dostatecznego doświadczenia.
Wyzwanie: delegowanie
Kluczem do zachowania efektywności w zarządzaniu w młodym wieku jest elastyczność i zdolność do odkrywania nowych wzorców, a także eksperymentowania z różnymi stylami przywództwa w zależności od sytuacji. Często warto sięgnąć wyżej, do teoretycznych fundamentów zarządzania, aby zrozumieć, dlaczego pewne podejścia działają, a inne nie. Przemyślane połączenie różnych stylów przywództwa może prowadzić do stworzenia zespołu o wyjątkowej dynamice, zdolnego osiągać postawione sobie cele.
Według Carol Walker1, skuteczne delegowanie może być jednym z najtrudniejszych zadań dla przyszłych menedżerów – wraz z koniecznością radzenia sobie z wieloma aspektami zarządzania, niektórzy młodsi menedżerowie mogą odczuwać presję, aby wykazać się swoją zdolnością do samodzielnego wykonywania zadań. To może prowadzić do skłonności do utrzymania zadań pod własną kontrolą, zamiast do ich delegowania.
Oczekiwania a rzeczywistość
Każdy, zaczynając swoją przygodę w roli lidera, ma określoną wizję i perspektywę na to, jak będzie zarządzał zespołem. Dla jednych będzie to z góry usystematyzowana praca, dla innych – działanie pod wpływem chwili. Biorąc pod uwagę młode osoby, w rzeczywistości nie mają one większego przygotowania ani w kwestii teorii, ani w praktyce. Rzeczywistość jednak weryfikuje i uczy, czy podjęte decyzje były słuszne.
Brak doświadczenia to częsty powód, który prowadzi do konfliktów czy niepowodzeń w zespołach. Doświadczenie to dla młodych liderów oraz ich grup tzw. nauczyciel życia. To właśnie z podjętych działań – zarówno popełnionych błędów, jak i sukcesów wyciągać mogą największe lekcje. Dłuższa praktyka w zarządzaniu zespołem pozwala na przewidywanie zagrożeń, a także podejmowanie trafniejszych decyzji. Konfrontacje ze zmianami i niespodziewanymi wyzwaniami stają się tym samym w miarę upływu czasu mniej destrukcyjne dla zespołu, jak i samego lidera. Dobre wyniki podjętych działań mogą posłużyć jako potwierdzenie kompetencji i inspiracja na przyszłość.
Komunikacja to obszar szczególnie zaniedbany w czasie edukacji. W polskim systemie nacisk kładziony jest głównie na wyniki, a rola efektywnej komunikacji marginalizowana. Warto mieć na uwadze, że jest to proces złożony i obejmuje zarówno aspekty werbalne, jak i niewerbalne, dlatego tak istotne jest aby uczyć młodych ludzi, jak wyrażać się w sposób jasny i spójny. Skuteczna komunikacja ułatwia budowanie relacji i współpracę, wpływając na jakość życia i rolę w społeczeństwie. Mimo posiadania wiedzy teoretycznej oraz doświadczenia pod kątem technicznym, zaniedbanie procesu komunikacji może sprawić, że liderzy nie będą radzili sobie w zarządzaniu zespołami, szczególnie podczas delegowania, rozwiązywania konfliktów, czy przy okazji negocjacji.
Widocznym problemem w zarządzaniu zespołami jest niedobór liderów. Naturalne jest, że nie każdy czuje się liderem, czy też ma ambicje, aby nim się stać. Podstawą dobrze prosperującego zespołu jest osoba, która jest w stanie efektywnie zarządzać. Młode osoby, często bardziej skupiają się na własnym rozwoju, a także na zdobywaniu doświadczeń w kilku różnych projektach, chcąc czerpać jeszcze więcej. Rola lidera wymaga większego poświęcenia czasu, umiejętności radzenia sobie ze stresem, czy zdobycia zaufania i wsparcia, które nie zawsze jest zapewnione.
Procesy, procedury, czy kontakty – narzędzia, które zdecydowanie ułatwiają na starcie zarządzanie zespołem i realizację projektu. Nie są niezbędne, ale wypracowane wcześniej pomagają zaoszczędzić czas, uniknąć nieefektywnej pracy, czy popełnienia błędów.
Młodzi ludzie, mają to do siebie, że rozpoczynają niezwykle charyzmatycznie i entuzjastycznie. Zespoły mają wówczas wiele pomysłów i chęci do działania. Jednakże, kiedy jest to pozbawione realizmu, prowadzi do zbyt ambitnych oczekiwań i celów, a wtedy łatwo o porażkę. Energia nie zastąpi struktury i samej organizacji w podejściu do pracy, a chaos nie będzie drogowskazem w kierunku sukcesu. Same niepowodzenia mogą przyczynić się do utraty chęci, oporu do kontynuacji projektu a w najgorszych przypadkach – do zakończenia realizacji projektu i poddania się wyzwaniom.Jednym z weryfikatorów przy zarządzaniu zespołu jest współpraca. Zagrożeniem dla młodych ludzi jest skupianie się na indywidualnych zadaniach, brak chęci delegowania i kooperacji z innymi członkami zespołu. Pierwsze projekty stymulują w młodych liderach chęć zaistnienia, co często skutecznie niszczy zespoły. Egoizm, wykorzystywanie władzy, czy niesprawiedliwy podział zadań to zapalniki, które na działania zespołu mają niekorzystny wpływ.
- Carol Walker, Saving Your Rookies Managers from Themselves, https://hbr.org/2002/04/saving-your-rookie-managers-from-themselves
Studentka e-biznesu i zarządzania w marketingu. Zawodowo odpowiada za działania marketingowe, wspierając marki w świadomej budowie wizerunku i tworzeniu treści. Doświadczenie w zarządzaniu zespołem zdobywała podczas dotychczasowych współprac zawodowych, a także w organizacjach pozarządowych, gdzie odpowiadała za organizację zarówno jednorazowych wydarzeń, jak i długofalowych projektów.
Studentka administracji na Uniwersytecie Warszawskim. (Nie)urodzona liderka – radość z zarządzania zespołem oraz tworzenia swoich projektów odnalazła w drugiej klasie liceum. Na swoim koncie ma zarządzanie ponad 20 projektami. Co-founderka Youth Entrepreneurial Community. Autorka e-booka „Od obaw do realizacji” opowiadającego o aktywności społecznej jako o narzędziu do przełamywania ograniczeń osobistych oraz wychodzenia ze stref komfortu.